Białaczka - co warto wiedzieć o najczęstszym nowotworze krwi

Choć popularnie używamy określenia „białaczka”, to tak naprawdę w przypadku tej choroby mówimy o białaczkach - różnych typach, które znacznie różnią się między sobą, jeśli chodzi o podłoże, przebieg, rokowania i sposób leczenia. 
Najprostszy, tradycyjny podział, to ten na białaczki ostre i przewlekłe oraz białaczki szpikowe i limfoidalne. Można zatem wyróżnić ostrą białaczkę szpikową oraz ostrą białaczkę limfoblastyczną, a także przewlekłą białaczkę szpikową oraz przewlekłą białaczkę limfocytową. To jednak jedynie główne rodzaje - większość z nich ma jeszcze swoje dodatkowe odmiany.

Białaczki to złośliwe nowotwory krwi. W ich przebiegu dochodzi do znaczącego zwiększenia ilości białych krwinek we krwi obwodowej. Mechanizm ich powstawania nie jest do końca znany, natomiast można wskazać pewne czynniki ryzyka ich wystąpienia, do których należą m.in.: predyspozycje genetyczne (np. anemia Fanconiego, dyskeratosis congenita, zespół Downa, zespół Turcota, zespół Li-Fraumeni, zespół Noonan), nadmierna ekspozycja na promieniowanie jonizujące, niektóre związki chemiczne (np. obecne w rozpuszczalnikach), palenie tytoniu, przyjmowanie cytostatyków, długotrwałe obniżenie odporności (immunosupresja po przeszczepie lub wrodzone zaburzenia odporności).

Ostra białaczka to agresywny, szybko postępujący nowotwór. Nieleczony może prowadzić do zgonu pacjenta w krótkim czasie. Wymaga wdrożenia intensywnego leczenia, którego filarem zwykle jest chemioterapia, choć nie jest to jedyna dostępna metoda terapeutyczna. Ostra białaczka limfoblastyczna jest najczęstszym nowotworem, który występuje u dzieci.
Natomiast białaczka przewlekła bardzo często jest wykrywana zupełnie przypadkowo i zazwyczaj dotyka osoby w średnim wieku. Choć z początku nie daje znaczących objawów, wymaga uważnej kontroli, gdyż zwłoka we wdrożeniu odpowiedniego leczenia może doprowadzić do jej ewolucji w bardziej agresywną postać.

Do symptomów sugerujących ostrą białaczkę zalicza się: gorączkę, występowanie nocnych potów, osłabienie, nawracające infekcje, powiększenie węzłów chłonnych, bóle głowy, utratę masy ciała, zmiany skórne.

W przypadku białaczki przewlekłej chorujący mogą uskarżać się na:

• ogólną męczliwość, 
• uczucie pełności w nadbrzuszu oraz kłucie w lewym podżebrzu (efekt powiększenia śledziony), 
• podwyższoną temperaturę ciała,
• niezamierzoną utratę masy ciała, 
• nocne poty. 

Objawy bywają jednak niespecyficzne i właśnie z tego powodu białaczki przewlekłe często są wykrywane przy okazji diagnostyki prowadzonej z zupełnie innych przyczyn. 

Istotną rolę w diagnostyce nowotworów układu krwiotwórczego odgrywa proste badanie, jakim jest morfologia. W przypadku białaczki przewlekłej często widoczne jest znaczne podwyższenie liczby leukocytów (czyli białych krwinek), natomiast ostre białaczki mogą charakteryzować się zarówno znacznie podwyższoną liczbą leukocytów, jak i obniżoną liczbą krwinek we wszystkich grupach (leukocytów, krwinek czerwonych oraz płytek krwi), a w rozmazie mogą występować niedojrzałe komórki. Przy podejrzeniu białaczki wykonuje się dodatkowo badania biochemiczne krwi, często badania obrazowe (np. USG brzucha w celu oceny pod kątem powiększenia śledziony), a także biopsję szpiku kostnego.