Lipidogram - co to jest za badanie?

Co to jest lipidogram?

Lipidogram (profil lipidowy, gospodarka lipidowa) jest badaniem laboratoryjnym, które dostarcza szczegółowych informacji na temat składu lipidów w organizmie. Nieprawidłowy poziom lipidów, takich jak cholesterol i triglicerydy (trójglicerydy) może wiązać się z różnymi schorzeniami, w szczególności chorobami sercowo-naczyniowymi (m.in. udar mózgu, zawał mięśnia sercowego, miażdżyca czy choroba niedokrwienna serca), które są najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce. Dlatego lipidogram jest kluczowym narzędziem diagnostycznym. Podczas badania analizuje się kilka kluczowych składników lipidowych, w tym:

• cholesterol całkowity – całkowita ilość cholesterolu obecna we krwi. Jego nieprawidłowy wynik może wskazywać na zaburzenia gospodarki lipidowej,
• cholesterol LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości) – często określany jest jako "zły cholesterol", ponieważ nadmiar tej frakcji lipoprotein może prowadzić do gromadzenia się złogów miażdżycowych w naczyniach krwionośnych,
• cholesterol HDL (lipoproteiny o dużej gęstości) – nazywany "dobrym cholesterolem", gdyż jego obecność w organizmie może chronić przed chorobami sercowo-naczyniowymi. HDL odpowiada za usuwanie nadmiaru cholesterolu z tkanek i przewożenie go z powrotem do wątroby,
• triglicerydy – to główny składnik tłuszczów przechowywanych w organizmie. 

Dla kogo lipidogram powinien być badaniem kontrolnym?

Wiedząc, co to jest lipidogram, warto zastanowić się nad tym, kto powinien wykonywać to badanie regularnie. Do grupy ryzyka zaliczamy pacjentów:

• z otyłością lub nadwagą,
• chorujących na cukrzycę, nadciśnienie tętnicze czy przewlekłą chorobę zapalną,
• z historią chorób sercowo-naczyniowych (osoby, które przeszły zawał serca, udar lub miały inne problemy związane z sercem),
• chorujących na hiperlipidemię,
• palących,
• którzy posiadają w rodzinie przypadki zawału mięśnia sercowego lub osoby z zaburzeniami metabolizmu lipidów.

Lipidogram jest także badaniem kontrolnym, które powinni wykonywać mężczyźni po 40 roku życia i kobiety po 50 roku życia lub po menopauzie. Warto je także przeprowadzić na wcześniejszym etapie życia, by jak najwcześniej wykryć zaburzenia gospodarki lipidowej o podłożu genetycznym (np. hipercholesterolemia rodzinna). Ponadto lipidogram to badanie, które warto wykonać, gdy planuje się zmianę stylu życia dotyczącą diety czy aktywności fizycznej. Regularne sprawdzanie poziomu cholesterolu pomaga monitorować postępy i skuteczność tych zmian.

Lipidogram – jak przygotować się do badania?

Przed przystąpieniem do lipidogramu konieczne jest zapoznanie się z instrukcjami dotyczącymi przygotowania do badania. Przede wszystkim przez 3 tygodnie poprzedzające testy nie należy zmieniać diety i warto zadbać o utrzymanie stałej wagi. Inne zalecenia wyglądają podobnie jak w przypadku standardowych badań tzn.:

• na badanie należy przyjść na czczo (nie jeść 12 godzin przed badaniem),
• nie należy pić alkoholu przez 2-3 dni przed badaniem,
• warto przyjść na badanie w godzinach porannych,
• powinno się zminimalizować stres.

Normy i interpretacja wyników badania cholesterolu

Wyniki lipidogramu są interpretowane w kontekście norm referencyjnych, które uwzględniają czynniki takie jak: wiek, płeć i obecność innych schorzeń. Mogą się one różnić w zależności od laboratorium. Dodatkowo w przypadku interpretacji wyników lipidogramu konieczne jest określenie ryzyka sercowo-naczyniowego występującego u pacjenta.  

Na podstawie analizy wyników badań lekarze mogą podejmować decyzje dotyczące zmiany stylu życia, wdrażania terapii farmakologicznej lub monitorowania postępów terapeutycznych. Wczesne wykrywanie i monitorowanie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych umożliwia zatem zastosowanie odpowiedniego sposobu leczenia. 

Interpretacja wyników krwi skupia się na porównaniu wyników poszczególnych lipidów z normą.

• Cholesterol całkowity – wynik powyżej normy sugeruje ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego, zwłaszcza gdy inne składniki lipidowe są również podwyższone. Występuje w różnych postaciach hipercholesterolemii i może być związany z występowaniem chorób przewlekłych (np. cukrzycy, niedoczynności tarczycy), stosowaniem niektórych leków (np. glikokortykosteroidów) czy też niskim poziomem aktywności fizycznej lub wysokotłuszczową dietą.
• Cholesterol LDL – wyższa wartości może wskazywać na tworzenie się blaszek miażdżycowych w naczyniach krwionośnych, które zwiększają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
• Cholesterol HDL – wyższe wartości cholesterolu HDL są korzystne, gdyż ochronią przed chorobami sercowo-naczyniowymi. Niskie wartości HDL mogą wynikać z niedostatecznej aktywności, nadużywania alkoholu czy niewłaściwego odżywiania.
• Triglicerydy – wysoki poziom triglicerydów może być związany z otyłością, insulinoopornością i zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych.

Jak zrozumieć wyniki lipidogramu?

Odpowiednia interpretacja wyników badań może pomóc w ocenie stanu zdrowia i ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Choć głównym źródłem wiedzy powinien być oczywiście lekarz, istnieje program, który na wczesnym etapie diagnostycznym może okazać się bardzo pomocny. BloodLab oferuje odczyt wyników krwi, dzięki któremu nie tylko zrozumiesz, co oznaczają poszczególne wartości, ale także dowiesz się, jakie badanie warto wykonać przed wizytą u lekarza. Pomoże to skrócić czas rozpoznania do minimum. Dzięki temu lipidogram i wyniki profilu lipidowego nie będą miały przed Tobą tajemnic!