Anemia niejedno ma imię - poznaj różne rodzaje tej choroby

Do spadku liczby czerwonych krwinek i/lub hemoglobiny może dojść na skutek rozpadu erytrocytów, czyli hemolizy. Do hemolizy może dojść:

• w efekcie ataku układu immunologicznego przeciwko krwinkom czerwonym,  
• jeśli doszło do przetoczenia preparatów krwi, które są niezgodne grupowo,  
• za sprawą mechanicznego uszkodzenia krwinek, np. po wszczepieniu sztucznych zastawek,  
• przez defekty genetyczne o charakterze wrodzonym, które  zwiększają podatność erytrocytów na uszkodzenia, 
• na skutek toksycznego działania leków czy środków chemicznych. 

W okresach zwiększonego rozpadu erytrocytów u osób z niedokrwistością hemolityczną może pojawić się żółtaczka. 

Niedokrwistość pokrwotoczna pojawia się po rozległych urazach i towarzyszącym im utracie krwi. Początkowo wynik morfologii pozostaje bez zmian ze względu na ogólne zmniejszenie objętości krążącej krwi. Niedokrwistość pojawia się później, kiedy zwiększa się objętość płynu pozakomórkowego, a przy tym liczba czerwonych krwinek pozostaje stała. 

Jedna z najpopularniejszych niedokrwistości (stanowi około 30% wszystkich jej przypadków), która często dotyczy kobiet – szczególnie tych, które mają obfite miesiączki (np. w przebiegu endometriozy). Do utraty żelaza mogą prowadzić także krwawienia z przewodu pokarmowego czy patologiczne krwawienia z dróg rodnych lub moczowych. Przyczyną niedoboru żelaza jest również po prostu uboga w ten pierwiastek dieta oraz przyjmowanie na stałe leków, które wpływają negatywnie na wchłanianie żelaza, np. inhibitory pompy protonowej, stosowane w przypadku zgagi (refluksu).

Witamina B12 jest niezbędna do prawidłowego przebiegu procesów krwiotworzenia. Jej niedobór powoduje tzw. niedokrwistość megaloblastyczną. W związku z tym w morfologii widoczne jest zwiększenie parametru MCV, który opisuje średnią objętość erytrocytu.

Na niedokrwistość z niedoboru witaminy B12 są bardziej narażone osoby starsze, te eliminujące ze swojego jadłospisu produkty odzwierzęce, które są jedynym źródłem aktywnej witaminy B12 w codziennej diecie. Częściej występuje także u osób borykających się z alkoholizmem czy chorobą Leśniowskiego-Crohna.

Podobnie jak niedokrwistość z niedoboru witaminy B12, anemia wynikająca z deficytu kwasu foliowego również wiąże się powstawaniem megaloblastów, czyli komórek od dużej objętości.

Przyczyną niedoboru bywa zbyt niska podaż kwasu foliowego wraz ze zwyczajową dietą, brak realizacji zwiększonego zapotrzebowania na ten składnik (np. w okresie ciąży czy laktacji), alkoholizm czy zmniejszone wchłanianie kwasu foliowego, którego jedną z przyczyn jest przebyta operacja bariatryczna (np. operacja zmniejszenia żołądka).

Zdarza się, że niedokrwistość pojawia się wtórnie, jako konsekwencja podstawowej choroby. Przypadki anemii w chorobach przewlekłych są równie częste co przypadki niedokrwistości z niedoboru żelaza. 
Niedokrwistość tego typu najczęściej jest efektem zaburzenia metabolizmu żelaza, które wynika ze stanu zapalnego. Pojawia się w przebiegu np. reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS),  tocznia rumieniowatego układowego (SLE),  cukrzycy, niewydolności nerek, nowotworu.

Tego typu niedokrwistości zaliczają się do rzadko występujących chorób. U ich podłoża leżą zaburzenia działania układu odpornościowego. Przeciwciała skierowane do erytrocytów powodują zbyt duże, nadmierne niszczenie krwinek czerwonych. Skrócenie czasu ich przeżycia skutkuje obniżeniem poziomu hemoglobiny poniżej normy.
Przeciwciała typu ciepłego należą głównie do klasy IgG oraz reagują w temperaturze 37 stopni. Natomiast niedokrwistość z przeciwciałami typu zimnego jest związana z przeciwciałami z klasy IgM, których aktywność zwiększa się, gdy spada temperatura ciała. To właśnie z różnic w ich działaniu zależnie od temperatury wzięły się nazwy poszczególnych typów tej niedokrwistości.

Ta dość rzadka choroba jest efektem mutacji genu w komórkach krwiotwórczych. W jej przebiegu dochodzi do wewnątrznaczyniowego rozpadu erytrocytów i wystąpienia niedokrwistości. Do hemolizy krwinek dochodzi okresowo, np. po wysiłkach o dużej intensywności czy podczas infekcji. 
Nazwa tej choroby wynika z faktu, że rozkład erytrocytów zazwyczaj dzieje się w nocy. Poranny mocz ma wówczas brunatno-krwiste zabarwienie. Warto również wiedzieć, że osoby dotknięte nocną napadową hemoglobinurią są bardziej narażone na wystąpienie zakrzepicy.

W tym przypadku dochodzi do zmniejszenia utkania krwiotwórczego w szpiku i zapełnienia tych miejsc komórkami tłuszczowymi. W efekcie spada ilość produkowanych komórek i pojawia się pancytopenia, której elementem jest niedokrwistość.
Do zmniejszenia komórkowości szpiku prowadzi wiele mechanizmów, a wśród nich można wymienić ekspozycję na nadmierne ilości promieniowania jonizującego, działanie niektórych leków czy przebycie infekcji wirusowych. Znalezienie przyczyny niedokrwistości jest w tym przypadku szczególnie istotne, ponieważ może być możliwa do usunięcia (np. poprzez zmianę przyjmowanych leków).