Badania profilaktyczne – jakie badania należy regularnie wykonywać?

Wiele schorzeń rozwija się w organizmie bardzo wolno i niemal całkowicie bezobjawowo. Dlatego tak ważne są profilaktyczne badania. To dzięki nim możliwe jest wczesne wykrycie dolegliwości, co często zapobiega pojawieniu się nieodwracalnych zmian w organizmie, w przypadku których na leczenie może być już za późno. Im dłużej trwa postawienie diagnozy, tym rokowania są gorsze. Zatem omawiając badania profilaktyczne i to, jakie testy należy wykonać, trzeba pamiętać, że przede wszystkim umożliwiają one wczesne wykrycie choroby.

Badania profilaktyczne dają szansę na zachowanie zdrowia i dobrego samopoczucia. Wykażą one czy musisz rozpocząć leczenie, uzupełnić niedobór potrzebnych pierwiastków/witamin lub po prostu zmienić tryb życia czy nawyki. Dzięki temu zdrowie będzie Ci dopisywać, a Ty będziesz bardziej aktywny/a.

Nie bez powodu badania okresowe wykonuje się przed rozpoczęciem nowej pracy i w trakcie jej trwania. Mają one za zadanie wykazać, czy jesteśmy zdolni do wykonywania obowiązków zawodowych oraz, czy środowisko pracy nie wpływa negatywnie na nasze zdrowie. Mimo że to, jakie badania okresowe się wykonuje, różni się od tych profilaktycznych, ich cel jest bardzo zbliżony. Mają sprawdzić, czy nasz organizm działa prawidłowo, a jeśli nie to wskazać, co należy zmienić. Potraktuj więc profilaktykę jak badania okresowe i weryfikuj na bieżąco Twój stan zdrowia.

Podstawowe badania profilaktyczne powinien wykonywać każdy, nawet wtedy, gdy czuje się dobrze i nie ma niepokojących dolegliwości. Istnieją jednak grupy ryzyka, do których przynależność warunkuje konieczność zwrócenia na nie jeszcze większej uwagi. Warto bowiem mieć świadomość, że wiek, płeć i styl życia warunkują to, jakie należy zrobić badania profilaktyczne i jak często je wykonywać. Czynnikami ryzyka są m.in.:

• złe nawyki żywieniowe,
• podeszły wiek,
• uzależnienia (palenie tytoniu lub picie alkoholu),
• brak aktywności fizycznej,
• ryzykowne zachowania seksualne,
• narażenie na substancje chemiczne,
• niektóre choroby przewlekłe (np. nadciśnienie tętnicze).

W przypadku badań profilaktycznych ważna jest również częstotliwość ich wykonywania. Jeśli nie należysz do grupy ryzyka i czujesz się dobrze, wykonywanie ich więcej niż raz w roku nie jest konieczne. W innym przypadku profilaktyczne badania lekarskie należy wykonywać częściej. W tej sprawie warto się jednak skontaktować z lekarzem, który pomoże Ci ustalić terminarz wykonywania testów.

Jakie są najważniejsze badania profilaktyczne? Poniżej znajdziesz listę podstawowych testów, które warto wykonywać regularnie. Do grupy tej należy morfologia krwi, lipidogram, kreatynina, badanie tarczycy, koagulogram, glukoza i jonogram. To jednak tylko ogólna lista, która może ulegać zmianie w zależności od obecności czynników ryzyka. Sprawdź: badania profilaktyczne – jakie zrobić!

Morfologia krwi

Morfologia krwi to popularne badanie profilaktyczne wykonywane w ramach NFZ i prywatnie. Nic w tym dziwnego: to podstawowy test krwi, który jakościowo i ilościowo ocenia erytrocyty, leukocyty oraz trombocyty. Dzięki morfologii krwi można stwierdzić występowanie stanu zapalnego, infekcji, niedokrwistości, małopłytkowości, czy niedoboru podstawowych pierwiastków. Wynik morfologii weryfikuje więc ogólny stan zdrowia pacjenta.

Lipidogram

Lipidogram to istotna grupa badań, dostarczających informacji o stanie gospodarki lipidowej i ewentualnych zaburzeniach metabolicznych. W skład lipidogramu wchodzą: stężenie trójglicerydów, cholesterolu całkowitego, cholesterolu HDL oraz cholesterolu LDL. Nieprawidłowy wynik lipidogramu może wskazywać na obecność miażdżycy tętnic i związane z nią wysokie ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych, takich, jak zawał serca, udar, czy zatorowość płucna.

Kreatynina

Kreatynina powstaje w mięśniach szkieletowych z fosforanu kreatyny. Nie ulega ona ponownemu wchłonięciu, a więc po filtracji w nerkach jest wydalana z moczem. Dlatego jej stężenie można badać zarówno w moczu, jak i w krwi. Badanie profilaktyczne kreatyniny pozwala na ocenę stanu nerek. Jest wykonywane zwłaszcza wtedy gdy pacjent na co dzień styka się z toksynami lub przyjmuje silne leki. Badając stężenie kreatyniny, można wykryć m.in. kłębuszkowe zapalenie nerek, choroby prostaty czy niedrożność dróg moczowych. Norma wynosi 0,6-1,3 mg/dl (może się różnić w zależności od laboratorium). U osób dorosłych na podstawie stężenia kreatyniny wylicza się eGFR (ang. estimated glomerular filtration rate) – szacunkowy współczynnik filtracji kłębuszkowej, będący wczesnym wskaźnikiem funkcji nerek.

Badanie tarczycy

Tarczyca to gruczoł dokrewny, który odpowiada za produkowanie hormonów: tyroksyny (T4) oraz trijodotyroniny (T3), które powstają w wyniku działania hormonu przysadki mózgowej (TSH). Tarczyca wpływa na prawidłowe działanie układu nerwowego, gruczołów płciowych oraz układu sercowo-naczyniowego. Do podstawowych badań profilaktycznych zaliczamy:

• TSH – norma mieści się w przedziale od 0,32 do 5,0 mU/l. Jeśli poziom jest zbyt wysoki, może to wskazywać na niedoczynność tarczycy, w przeciwnym wypadku mówimy o nadczynności,
• fT4 – norma to 10-35 pmol/l. Wzrost fT4 może wskazywać na nadczynność tarczycy, chorobę Gravesa-Basedowa czy wole guzkowe nadczynne, a zbyt niski wynik na niedoczynność lub zapalenie gruczołu,
• fT3 – norma wynosi 4,0–7,8 pmol/l. Gdy wynik jest za wysoki, może to świadczyć o nadczynność tarczycy.

Koagulogram

Koagulogram pozwala na ocenę krzepliwości krwi. To badanie zlecane, gdy pacjent ma problemy z samoistnymi krwawieniami, wybroczynami lub siniakami oraz w ramach przygotowania do zabiegów chirurgicznych. W skład koagulogramu wchodzą m.in.: APTT (czas kaolinowo-kefalinowy), PT (czas protrombinowy) i fibrynogen (białko syntetyzowane w wątrobie).

Glukoza

Glukoza to podstawowy cukier, którego zadaniem jest dostarczanie energii do każdej komórki w organizmie. Dzięki niej m.in. mięśnie szkieletowe i mózg mogą funkcjonować prawidłowo. Wszystkie spożyte węglowodany w krótkim czasie przekształcane są w glukozę, transportowaną we krwi. Dlatego tak ważne jest regularne badanie poziomu cukru. Dzięki niemu możliwe jest wykazanie, jak organizm radzi sobie z przyswajaniem glukozy. Prawidłowa norma glikemii powinna mieścić się w przedziale 70-99 mg/dl (3,9-5,5 mmol/l). Wynik badania zależy jednak od czasu, w którym był spożywany ostatni posiłek, pory dnia, wysiłku fizycznego oraz od normy w danym laboratorium. Dlatego na badanie należy przyjść rano i być na czczo. Nieprawidłowości w metabolizmie energetycznym mogą wskazywać na rozwijającą się cukrzycę.

Jonogram

Jonogram to zbiór badań skupionych na sprawdzeniu stężenia poziomu elektrolitów w osoczu. Weryfikuje on poziom magnezu, potasu, wapnia, sodu, jonów chlorkowych, jonów fosforanowych. Ich nieprawidłowe stężenie może powodować objawy takie jak zawroty głowy, senność, osłabienie czy bóle i skurcze mięśni.

Wiesz już, co to są badania profilaktyczne, warto teraz skupić się na tym, jak wygląda interpretacja wyników badań krwi. Nie jest to tak proste, jak mogłoby się wydawać. Często nie wystarczy porównać otrzymany wynik z normą. W wielu przypadkach należy go analizować łącznie z informacjami nt. wieku, płci pacjenta, a nierzadko konieczne jest wykonanie dodatkowych badań. Dlatego warto zdecydować się na interpretację wyników badań od BloodLab. To innowacyjny system, który nie tylko przeanalizuje Twoje wyniki, ale także zaproponuje dalsze kroki diagnostyczne.